Saç yolma hastalığı tedavisinde genel olarak bilişsel davranışçı terapileri içeren bir psikoterapi programı ile ilaç tedavisi uygulanır. Uygulanacak tedavi planı, hastalık semptomlarının şiddetine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bilişsel davranışçı terapi kapsamında davranış düzeltme terapisine başvurulur.
Contents
Trikotillomani hastalığı nasıl geçer?
Saç Koparma Hastalığı ( Trikotilomani ) Tedavisi Nasıldır? Saç koparma tedavisi için davranış terapisi ve ilaç tedavisi uygulanabilir. Hastanın trikotilomani belirtileri ve tetikleyicileri konusundaki bilgilerini artırır. Hastada saç koparma davranışı yerine başka bir davranış koyulmasına yardımcı olur.
Saç yolma hastalığı kendiliğinden geçer mi?
Trikotillomani hastalığı kendiliğinden geçebilir mi? – Bir bireyde hastalığın nasıl seyredeceğini tam olarak tahmin etmek mümkün değildir. Hiç tedavi almayanlarda trikotillomani genellikle uzun yıllar sürer ancak zaman içinde şiddetlendiği ve azaldığı dönemler, hatta arada birkaç ay yıl neredeyse tamamen ortadan kalktığı, sonra yeniden canlandığı dönemler izlenir.
Saç koparmak bir hastalık mıdır?
Saç koparma hastalığı Saç koparma çoğunlukla farkında olmadan yaptığınız bir harekettir. Ancak kopardığınız saçlar aslında ruhsal bir rahatsızlığın nedeni olarak görülür. ‘Trikotillomani’ diye adlandırılan bu rahatsızlıkta, kişi kendi saçlarını sık sık koparır ve sonunda dikkat çekici miktarda saç kaybı yaşanır.
Trikotillomani tedavi edilmezse ne olur?
saç yolma hastalığı | Psikolog – Psikodestek Psikolojik Destek Merkezi Trikotilomani olarak adlandırılan saç koparma hastalığı; kişinin saçlarını dürtüsel bir şekilde ve karşı koyamadan kökünden veya ortasından koparması ile ortaya çıkan bir bozukluktur.
Obsesif – Kompulsif bozukluklar içerisinde veya dürtü kontrol bozuklukları içerisinde sınıflandırılan trikotilomani ilk olarak 1889 yılında saçlarını tutamlar halinde koparan ve bir tür alopesi olarak değerlendirilen bir hastanın cilt hastalıkları uzmanı Hallepeau tarafından tanımlanmış bir ruhsal bozukluktur.
Eski Yunanca da “saç koparıyorum” anlamına gelen trikotilomani DSM IV ve ICD 10 ‘da tanımlanmıştır. Saç koparma hastalığı genellikle ergenlik dönemlerinde ilk olarak ortaya çıkar ve tedavi edilmezse bazı vakalarda çok uzun yıllar boyunca devam eder. İlerleyen durumlarda bölgesel olarak kelliğe, saç yapısının bozulmasına sebep olabilmektedir.
Trikotillomani kimlerde görülür?
SAÇ VE KIL KOPARMA SAÇ VE KIL KOPARMA HASTALIĞI (TRİKOTİLLOMANİ) TRİKOTİLLOMANİ NEDİR? Trikotillomani, genelde kendini saç, kaş, kirpik veya sakal yolma davranışı ile gösteren; kişinin kendine zarar vermesine sebep olan ve kişinin yaşamını güçleştiren bir bozukluktur.
DSM V’te OKB ve İlişkili Bozukluklar kategorisinde sınıflandırılmıştır. Trikotillomani kelimesi, Yunanca saç (trich), yolma (tillo) ve hastalık derecesinde dürtü (mania) kelimelerinin birleşiminden oluşur ve eski Yunanca bir sözcük olup, “saç koparıyorum” anlamına gelmektedir. Trikotilomani, ilk kez 1889 yılında, saçlarını tutamlar halinde koparan ve bir tür alopesi olarak değerlendirilen bir hastanın incelenmesi sonucu, dermatolog Hallopeau tarafından tanımlanmış ruhsal bir bozukluktur.
Yetişkinlerde trikotillomani görülen bireylerde başka psikolojik rahatsızlıkların görülme oranının yüksek olduğunu gösteren araştırmalar mevcuttur. TRİKOTİLLOMANİ’NİN NEDENLERİ NELERDİR? Bu hastalığın bilinen kesin bir sebebi yoktur. Hastalığın sebepleri hastalık esnasında beyinde gerçekleşen değişiklikler, diğer hastalıklardan farkları, şiddetlendiren durumlarla ilgili araştırmalar devam etmektedir.
- Ulaşılan noktada bilinen bilimsel gerçek hastalığın nörobiyolojik bir süreç olduğu ve hastalık gelişiminde genetik yani kalıtımsal faktörlerin de rol oynadığıdır.
- Genel neden olarak yaşam koşullarının zorlukları, baskıları, çözümlenememiş psikolojik çatışmalar, aile içi huzursuzluk ve anlaşmazlıklar gibi durumlar hastalığa yol açabiliyor.
Hastalık genelde, stresli bir olayla başlamaktadır. Okul çatışmaları, okulda, evde, çalışma yerinde karşılaşılan kötü muameleler, aile içindeki çatışmalar, bazı hastalıklar, kişi için anlamlı insanların kayıpları gibi olaylar hastalığı tetiklemektedir.
TRİKOTİLLOMANİ KİMLERDE GÖRÜLÜR? Her yaştan, her etnik gruptan, cinsiyetten, milletten ve sosyoekonomik düzeyden kişide bu hastalık izlenebilir. Çocukluk döneminde hastalık kızlarda ve erkeklerde neredeyse eşit sıklıkta izlenirken yetişkinlikte vakaların %80-90’ı kadındır. Toplum içinde görülme sıklığı %1-3’tür.
TRİKOTİLLOMANİ NE ZAMAN BAŞLAR? Hastalık herhangi bir yaşta başlayabilir ancak sıklıkla geç çocukluk ve ergenlik dönemi nde, 11-13 yaş civarında başlar. Hastalığın daha sık başladığı bu dönem akla hastalığın başlangıcında bazı hormon değişikliklerinin sebep olabileceğini düşündürmektedir.
Ancak yaşlılıkta ya da henüz 1 yaşın altındaki bebklerde hastalığın izlenebildiği nadir durumlar da vardır. SAÇ KOPARMA ESNASINDA NE HİSSEDERLER? Bir çoğu vücudun farklı yerlerinden kıl koparmanın ağrılı olmaktan öte rahatlatan bir eylem olduğunu ifade ederler. Koparmak için ortaya çıkan dürtü ve karşı konulamaz hale geldiğinde saçın ya da kılın koparılması ile ortaya çıkan rahatlamadan bahsederler.
Bazı hastalar durumu sanki bir yerin çok kaşınması ve kaşınıldığında ortaya çıkan rahatlamaya benzetirler. Bazıları ise acı duyduklarını ama yine de karşı koyamadıklarını ifade ederler. SAÇLARI YUTMA DA HASTALIĞIN BİR PARÇASI MIDIR? Koparılan saç ya da diğer vücut kıllarının köklerini ağza almak, emmek ya da saçı tümüyle yutmak oldukça sık görülen bir davranıştır.
- Yutma bazen saçın sadece kök kısmını yutma biçiminde bazen de tüm saçı yutma biçiminde olabilir.
- Saçın tümüyle yutulması bir süre sonra bağırsaklarda biriken saçların yumak haline gelerek bağırsakların tıkamasına sebep olur.
- Trikobezoar adı verilen bu durum acil cerrahi müdahale gerektirecek kadar ciddi olabilir.
TRİKOTİLLOMANİNİN TANISI NASIL KONULUR? DSM 5’e göre tanı ölçütleri şunlardır; – Göze çarpar derecede, saç kaybıyla sonuçlanacak derecede kişinin kendi saçını tekrar tekrar yolması. – Saç yolma öncesinde ya da bu davranışa karşı koyma girişiminde bulunduğu sırada giderek artan bir gerginlik duyumunun olması.
– Saç yolarken haz alma, doyum bulma ya da rahatlama sağlama. – Bu bozukluk, başka bir mental bozuklukla daha iyi açıklanamaz ve genel tıbbi bir duruma bağlı değildir. (örneğin, dermatolojik bir durum) – Bu bozukluk klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, mesleki alanlarda ya da önemli bir işlevsellik alanlarında bozulmaya neden olur.
TRİKOTİLLOMANİNİN TEDAVİSİ NASILDIR? Tedavi yöntemi olarak bazı ilaçlar ve psikoterapi uygulanmaktadır. Trikotillomani hastalığı çocukluk döneminde ortaya çıkan bir hastalıktır. İleri ki yaşlara görülmemesi için erken teşhis ve tedavi önem taşımaktadır.
Trikotillomani delilik mi?
2. Yunancada triko saç, tillo çekme, ve mani delilik, yani aşırı istek anlamına geliyor. – İşte 1889’da Fransız dermatolog Francois Hallopeau tarafından, hastalık bu biçimde adlandırılmış.
Kopan saçlar tekrar çıkar mı?
Dökülen bir saç telinin yerine yenisi 6 – 10 haftada çıkar. Her bir saç kökünden insan ömrü boyunca 20 kez yeni saç çıkabilir ; gübre, sulama, budama ve nadasa bırakma istemez.
Trikotillomani için hangi doktora gidilir?
Trikotilomani Tanısı Nasıl Konur? Bir kişinin trikotilomani rahatsızlığına sahip olduğunun tanısı bir psikiyatr tarafından konulmaktadır.
Trikotilomani nasıl önlenir?
Tıpkı diğer psikiyatrik hastalıklarda olduğu gibi saç koparma hastalığında da herkes için geçerli tek bir tedavi biçimi yoktur. Ancak hastalıkta kullanılan, etkili, birkaç tür tedavi yöntemi vardır. Tedavi öncelikle hastanın yaşına göre şekillendirilir.
- Hasta eğer okul çağında ya da ökul öncesi çocuk ise ebeveyn bilgilendirmesi yapılır.
- Tanının netleştirilmesi, durumun bir hastalık olduğuna dair aileye ve kişiye farkındalık kazandırmak tedavide oldukça önemlidir.
- Sonraki dönemde daha ayrıntılı tanımlayacağımız bilişsel davranışçı terapiler yani davranışa farkındalık kazandırma, düşünce süreçlerini yönetme, davranışı yeniden şekillendirme gibi ilaç dışı tedaviler son derece etkili ve önemlidir.
Sık görülenin aksine trikotillomani hastalığı yetişkin yaşta başlamışsa sıklıkla başka bir psikiyatrik hastalık duruma eşlik etmektedir. Ayrıntılı bir ruhsal muayene ile bu durum araştırılarak uygun tedavi başlanmalıdır. İlaç tedavileri de trikotillomani tedavisinde sık olarak kullanılır.
Bir antidepresan olan klomipramin (Anafranil) birçok güvenilir araştırmada trikotillomani tedavisinde etkili bulunmuştur. Yine en iyi bilinen antidepresanlardan fluoxetin yani Prozac da bazı çalışmalarda etkili bulunmuştur. Ancak bu tür ilaçlar kesinlikle hekim kontrolü olmadan kullanılmamalıdır. Kimi zaman ağır yan etkiler, psikiyatrik başka hastalıkların tetiklenemesi yaşanabilir.
Hipnoterapi ve besinsel takviye olarak NAC yani N acetyl L cysteine kullanımının etkinliğini savunan araştırmacılar da bulunmaktadır. Önemli nokta “hastalık yok hasta var” gerçeğidir. Aynı hastalığa sahip her bir birey bu durumu farklı yaşar, ilaçlar kişiye özel belirlenmeli, terapi o kişiye göre düzenlenmelidir.
Saç yolma hastalığı nasıl bırakılır?
Saç yolma hastalığı tedavisinde genel olarak bilişsel davranışçı terapileri içeren bir psikoterapi programı ile ilaç tedavisi uygulanır. Uygulanacak tedavi planı, hastalık semptomlarının şiddetine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bilişsel davranışçı terapi kapsamında davranış düzeltme terapisine başvurulur.
Trikotilomani genetik mi?
Trikotilomaninin stresle başa çıkmada öğrenilmiş bir yol olduğu düşünülmektedir. Nörolojik ve biyolojik çalışmalar, genetik yatkınlığa ve nörotransmiterlerdeki dengesizliğe de dikkat çekmektedir. Öğrenme ve genetik faktörler nedeni ile daha önce ailede görülmüş olması ortaya çıkma olasılığını artırabilir.
Saç kopması neden olur?
Saçlarınızı yıkadığınız su sıcaklığı veya kurutma yaptığınız sıcaklık, kullandığınız ürünün içeriği, saçların yeterince hava almaması, aşırı kötü kirli hava koşullarına maruz kalması, nem eksikliği gibi sayılabilecek bir çok nedenden ortaya çıkabilen bir durumdur.
Kaş yolma hastalığından nasıl kurtulurum?
Durdurulamaz bir saç, kaş, kirpik veya diğer vücut kıllarını koparma arzusu ile giden bir hastalıktır. Bu arzu aşırı gerginlik yaratır ve kişi ancak yolma işleminden sonra rahatlatır. Saç, kaş ve kirpik yolma hastalığı hakkında bilgi veren Psikiyatri Uzmanı ve Psikoterapist Dr. Adnan Çoban, bu hastalığın belirtilerini ve tedavisini anlattı. – Trikotillomani de denilen bu rahatsızlık bir dürtü kontrol bozukluğudur. Genellikle ergenlik döneminde görülür. Kadınlarda erkeklerden 5-10 kat daha fazladır. İlk saç yolma davranışı, sıklıkla 12 yaşlarında ortaya çıkar. Saç yolma davranışına genellikle depresyon, taşkınlık, kaygı bozuklukları, alkol ve madde sorunları ve kumar oynama gibi diğer dürtü kontrol bozuklukları eşlik eder.
- Çocukluk dönemi kayıpları risk etkeni Çocukken ailesinden ayrılan, aile fertlerinden birini kaybeden kişilerde saç, kaş, kirpik yolma davranışı daha sık gözlenir.
- Saç yolma davranışı olan bireylerin ailelerinde aşırı mükemmeliyetçi, eleştirici, engelleyici ve reddedici annelerin yanı sıra, duygularını belli etmeyen, pasif babalara sıklıkla rastlanır.
Bu tarz tutumların travma yarattığı bireylerde bu hastalıkla daha çok karşılaşılır. SAÇ KAŞ KİRPİK YOLMA BELİRTİLERİ NELERDİR? Genellikle saç yolma şeklindedir. Şiddetli vakalarda kafada neredeyse saç kalmayacak kadar yolma söz konusudur. Ancak sıklıkla belli bölgelere yoğunlaşmış yolma söz konusudur.
- Bazı kişiler bunu gizlemek için şapka veya türban takabilmektedirler.
- Aş- kirpik yolmalarında da kaşların ve kirpiklerin seyrekliği dikkat çeker.
- Aşlarını yolan kadınlar kalemle kaş yaparak bu durumu gizlemeye çalışırlar.
- Işiyi çok mutsuz eden, hayatından bezdiren, sosyal performansını azaltan bir tablodur.
TEDAVİSİ NASIL UYGULANIR? Dürtü kontrolünü güçlendirmeye yönelik ilaçlar bir nebze olsun hafifleme sağlarlar. Ancak en etkili yaklaşım İlaç tedavisi ile birlikte psikoterapi uygulamasıdır. EMDR terapisi gibi psikoterapi yöntemleri sebep olan geçmiş olumsuz şartlanmaları ortadan kaldırmada son derece etkilidir.
- Saç, kaş, kirpik yolma rahatsızlığında psikoterapi İnsanlar, çocuk ya da yetişkin olsun hiçbir neden yokken saç, kaş, kirpik yolma davranışları içine girmezler.
- Bu tür davranışlar kişinin farkında olmadığı altta yatan duygusal gerilimle ilişkilidirler.
- Işi bu davranışları yaptığında bir nevi rahatlama yaşar.
Bunlar kompulsif türden davranışlardır. Nasıl ki temizlik takıntısı olan bir kişi ellerini yarım saat yıkamadan rahat edemiyorsa, yolma davranışı gösteren kişiler de yolmadan rahat edemezler. Bu tür kompulsif davranışların zeminlerinde hemen hemen her zaman belirli bir duygusal gerilim hali söz konusu olduğundan, bu gerilimin kaynağını bulup çözmek gerekir.
Gerilim kaynağı pek çok şey olabilir. Mevcut ya da geçmişte olmuş olan aile içi sorunlar, cinsel taciz, fiziksel şiddet, ailevi baskılar, fiziksel ve duygusal ihmal, anne-baba tartışmalarına maruz kalma yolma sorunları olan kişilerde en çok rastladığımız travmatik olaylardır. Travmalar insanlarda duygusal alanların blokajına sebep olarak dürtü kontrolünü bozar.
Bu dürtü kontrolünün bozulması da bazı kişilerde saç, kaş, kirpik yolma şeklinde çıkar. O zaman duygusal blokaja sebep olan travmaları EMDR terapisiyle çalışmak önce duygusal rahatlamayı sonra da dürtü kontrolünü sağlamada etkili olur. Trikotillomanide sadece travmalar çalışılmaz kişinin yolma isteği ve yolamadığı zaman yaşamış olduğu yüksek kaygı da çalışılır ve söndürülür.
- Bir manada kişi saç, kirpik, kaş yolmaya karşı duyarsızlaştırılır.
- Bu da yolmama konusunda kişinin iradesini güçlendirir.
- Eğer kişinin gündemde olan ailevi ve sosyal sorunları söz konusuysa onların da giderilmesi tedavi açısından son derece etkili olmaktadır.
- Mevcut ya da geçmişte olmuş olan aile içi sorunlar, cinsel taciz, fiziksel şiddet, ailevi baskılar yolma sorunları olan kişilerde en çok rastladığımız durumlardır.
Nedenler belirlenip EMDR yöntemi ile çalışıldığında çok kısa sürede bu davranışlar sönmektedir. Eğer mevcut bir travmatik durum varsa ve bu aile içinde yaşanan olumsuzluklar ilişkiliyse bireysel EMDR uygulamasının yanı sıra aile ile de çalışmak gerekir.
Trikotilomani genetik mi?
Trikotilomani, psikolojik rahatsızlıklara genetik olarak yatkın olma nedeniyle de ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Ailesinde psikolojik rahatsızlık bulunan çocuklarda ve ergenlerde trikotilomani görülme sıklığı diğer bireylere göre daha fazladır.
Kaş yolma hastalığından nasıl kurtulurum?
Durdurulamaz bir saç, kaş, kirpik veya diğer vücut kıllarını koparma arzusu ile giden bir hastalıktır. Bu arzu aşırı gerginlik yaratır ve kişi ancak yolma işleminden sonra rahatlatır. Saç, kaş ve kirpik yolma hastalığı hakkında bilgi veren Psikiyatri Uzmanı ve Psikoterapist Dr. Adnan Çoban, bu hastalığın belirtilerini ve tedavisini anlattı. – Trikotillomani de denilen bu rahatsızlık bir dürtü kontrol bozukluğudur. Genellikle ergenlik döneminde görülür. Kadınlarda erkeklerden 5-10 kat daha fazladır. İlk saç yolma davranışı, sıklıkla 12 yaşlarında ortaya çıkar. Saç yolma davranışına genellikle depresyon, taşkınlık, kaygı bozuklukları, alkol ve madde sorunları ve kumar oynama gibi diğer dürtü kontrol bozuklukları eşlik eder.
Çocukluk dönemi kayıpları risk etkeni Çocukken ailesinden ayrılan, aile fertlerinden birini kaybeden kişilerde saç, kaş, kirpik yolma davranışı daha sık gözlenir. Saç yolma davranışı olan bireylerin ailelerinde aşırı mükemmeliyetçi, eleştirici, engelleyici ve reddedici annelerin yanı sıra, duygularını belli etmeyen, pasif babalara sıklıkla rastlanır.
Bu tarz tutumların travma yarattığı bireylerde bu hastalıkla daha çok karşılaşılır. SAÇ KAŞ KİRPİK YOLMA BELİRTİLERİ NELERDİR? Genellikle saç yolma şeklindedir. Şiddetli vakalarda kafada neredeyse saç kalmayacak kadar yolma söz konusudur. Ancak sıklıkla belli bölgelere yoğunlaşmış yolma söz konusudur.
- Bazı kişiler bunu gizlemek için şapka veya türban takabilmektedirler.
- Aş- kirpik yolmalarında da kaşların ve kirpiklerin seyrekliği dikkat çeker.
- Aşlarını yolan kadınlar kalemle kaş yaparak bu durumu gizlemeye çalışırlar.
- Işiyi çok mutsuz eden, hayatından bezdiren, sosyal performansını azaltan bir tablodur.
TEDAVİSİ NASIL UYGULANIR? Dürtü kontrolünü güçlendirmeye yönelik ilaçlar bir nebze olsun hafifleme sağlarlar. Ancak en etkili yaklaşım İlaç tedavisi ile birlikte psikoterapi uygulamasıdır. EMDR terapisi gibi psikoterapi yöntemleri sebep olan geçmiş olumsuz şartlanmaları ortadan kaldırmada son derece etkilidir.
Saç, kaş, kirpik yolma rahatsızlığında psikoterapi İnsanlar, çocuk ya da yetişkin olsun hiçbir neden yokken saç, kaş, kirpik yolma davranışları içine girmezler. Bu tür davranışlar kişinin farkında olmadığı altta yatan duygusal gerilimle ilişkilidirler. Kişi bu davranışları yaptığında bir nevi rahatlama yaşar.
Bunlar kompulsif türden davranışlardır. Nasıl ki temizlik takıntısı olan bir kişi ellerini yarım saat yıkamadan rahat edemiyorsa, yolma davranışı gösteren kişiler de yolmadan rahat edemezler. Bu tür kompulsif davranışların zeminlerinde hemen hemen her zaman belirli bir duygusal gerilim hali söz konusu olduğundan, bu gerilimin kaynağını bulup çözmek gerekir.
- Gerilim kaynağı pek çok şey olabilir.
- Mevcut ya da geçmişte olmuş olan aile içi sorunlar, cinsel taciz, fiziksel şiddet, ailevi baskılar, fiziksel ve duygusal ihmal, anne-baba tartışmalarına maruz kalma yolma sorunları olan kişilerde en çok rastladığımız travmatik olaylardır.
- Travmalar insanlarda duygusal alanların blokajına sebep olarak dürtü kontrolünü bozar.
Bu dürtü kontrolünün bozulması da bazı kişilerde saç, kaş, kirpik yolma şeklinde çıkar. O zaman duygusal blokaja sebep olan travmaları EMDR terapisiyle çalışmak önce duygusal rahatlamayı sonra da dürtü kontrolünü sağlamada etkili olur. Trikotillomanide sadece travmalar çalışılmaz kişinin yolma isteği ve yolamadığı zaman yaşamış olduğu yüksek kaygı da çalışılır ve söndürülür.
Bir manada kişi saç, kirpik, kaş yolmaya karşı duyarsızlaştırılır. Bu da yolmama konusunda kişinin iradesini güçlendirir. Eğer kişinin gündemde olan ailevi ve sosyal sorunları söz konusuysa onların da giderilmesi tedavi açısından son derece etkili olmaktadır. Mevcut ya da geçmişte olmuş olan aile içi sorunlar, cinsel taciz, fiziksel şiddet, ailevi baskılar yolma sorunları olan kişilerde en çok rastladığımız durumlardır.
Nedenler belirlenip EMDR yöntemi ile çalışıldığında çok kısa sürede bu davranışlar sönmektedir. Eğer mevcut bir travmatik durum varsa ve bu aile içinde yaşanan olumsuzluklar ilişkiliyse bireysel EMDR uygulamasının yanı sıra aile ile de çalışmak gerekir.
Deri yolma hastalığına ne iyi gelir?
Deri yolma bozukluğu, dermatolojik bir problem olmaksızın, normal veya hafif düzensizliklere sahip olan cildin yineleyici ve kompulsif bir şekilde yolunması, kazınması, sıkılması veya ovalanması vasıtasıyla, deride belirgin doku hasarı ile karakterize psikiyatrik bir hastalıktır.
Deri yolma kaşıntı veya yanma, kuruluk, sızı, sıcaklık, karıncalanma ve ağrı gibi duyumlara cevap olarak da oluşabilmektedir. Çoğu hastaya tanı konamamakta ve tedavi verilememektedir. Deri yolma bozukluğu olan hastalar utanmaları ya da tedavi edilemeyeceklerini düşündükleri için dermatolog veya psikiyatriste nadiren başvururlar.
Deri yolmanın nedenleri, yolmanın sonuçları, eşlik eden duygular, yolmanın ne kadar sürdüğü gibi özellikler patolojik olup olmadığını belirlemektedir. Normal yolma davranışından farklı olarak, deri yolma bozukluğu yineleyicidir ve deri dokusunun belirgin bir şekilde hasarına yol açar.
Psikojenik deri yolma oluş ve tedaviye yanıt açısından trikotillomaniye benzemektedir. Bu nedenle OKB spektrum bozukluğu olarak düşünülmesi gerektiğini bildiren çalışmacılar vardır. trikotillomani için ayrıntılı bilgiye linkten ulaşabilirsiniz. https://www.sabriburhanoglu.com/sac-koparma-hastaligi-trikotillomani Bu hastalarda sıklıkla OKB ek tanısı mevcuttur.
Amerikan tanı sınıflaması sistemi olan DSM-5’de “Obsesif kompulsif bozukluk ve ilişkili bozukluklar” kategorisinde biriktiricilik bozukluğu, vücut dismorfik bozukluğu, trikotillomani ve deri yolma bozuklukluğu yer almaktadır. Psikojenik deri yolmanın yaygınlığı genel toplumda %5 görülmektedir.
- Ağır olanlar %1 kadardır.
- OKB tanılılar incelendiğinde %10 civarına çıkmaktadır.
- Hastalığın seyri farklılık gösterebilmesine karşın, sıklıkla kronik seyir ve dalgalanmalar gösteren bir rahatsızlıktır.
- Hastalar günün önemli bir kısmını deri yolma ile geçirebilmektedirler.
- Deri yolmaya ayırdıkları zamandan dolayı, hastalar sıklıkla işe veya okula geç kalabilmektedirler.
Hastalar en çok yüzlerini yolmaktadır. Parmaklar, eller, genital bölge, gövde, sırt ve ayaklar sıkça diğer bildirilen bölgeler arasındadır. Bunlara ek olarak, kişiler deri yoldukları bir bölge bildirseler de yoldukları bölgeyi iyileşmeye bırakmak için ikinci bir bölgeye geçebilirler.
Sonra eski bölgeye geri döner veya yeni bir alana geçebilir. Çoğu hasta cildini yolmak için parmaklarını ve tırnaklarını kullanırken, dişler, makas, toplu iğne veya bıçak gibi aletler de kullanılabilir. Bireyler deri yolma sırasında rahatlama veya haz deneyimleyebilir. Bazıları ise üzüntü, sıkıntı, korku, kaygı, suçluluk, kendinden hoşlanmama gibi belirli duyguların yoğunluğunun deri yolma sonrası anlamlı şekilde azaldığını belirtmiştir.
Psikojenik deri yolmanın kadınlarda çok daha sık gözlendiği belirtilmiştir Lezyonlar genellikle birkaç milimetre çapındadır. Birkaç tane olabileceği gibi yüzlerce lezyon da bulunabilir. Yolma sürdüğü için yaraların iyileşmesi gecikir. Genellikle vücuttaki kolay ulaşılabilir bölgeler yolunur.
Patolojik deri yolması olan hastaların birinci derece akrabalarında psikiyatrik hastalık görülme sıklığı yüksektir. Deri yolma bozukluğunun davranışsal bağımlılık olarak ele alınmasının tedavi sonuçları açısından daha yararlı olacağı ileri sürülmüştür. Deri yolma bozukluğunda davranışın olumsuz sonuçlarına karşın tekrarlayıcı ve kompulsif şekilde davranışın sürmesi, davranışın üzerindeki kontrolün azalması ve öncesinde aşırı istek duyma, sonrasında zevk duyma gibi özellikleri ile bağımlılığın çekirdek özelliklerini anımsatmaktadır.
OKB, madde bağımlılığı ve davranışsal bağımlılık (kumar bağımlılığı, trikotillomani, deri yolma gibi) arasında birbiriyle örtüşen nörobiyolojik süreçler olduğu düşünülmektedir. dopaminerjik nöronların olduğu ödüllendirme yolağında bozulma, ödül-ceza süreçlerindeki bozulma, negatif pekiştireç, serotonin azalmasıyla oluşan kognitif ve davranışsal katılık ve gelişen alışkanlık ile biyolojik mekanizmalar kurulmuştur.
- İnsanın normal gelişim sürecinde, derinin emosyonları düzenlemede önemli bir rol oynadığını belirtmiştir.
- Bebeklikte anneden alınan yeterli dokunma uyarısının psikolojik ve davranışsal düzenlemelere yol açtığı bilinmektedir.
- Psikodinamik kuram psikojenik deri yolma ile ilgili olarak “karşılanamayan duygusal gereksinimlerle ilgili bastırılmış öfkenin, agresif dürtülerin ve kızgınlığın dışa vurulmasındaki güçlüğün” üzerinde durmaktadır.
Bu hastalar genellikle, depresif özellikler gösteren, benlik saygısı düşük, endişeli, titiz, mükemmeliyetçi, aşırı duyarlı kişilerdir. Stresle baş etme becerileri ve kişilik özellikleri, stresin dermatolojik belirtilere dönüşmesinde önemli rol oynamaktadır.
Çocukluk çağı travmaları ve taciz negatif duygulara karşı uygunsuz baş etme yöntemlerine yani gerginlik-rahatlama davranışlarına (patolojik deri yolmada artan gerginlik ve deri yolmayla rahatlama gibi) yol açabilmektedir. Trikotillomani ve deri yolma bozukluğu hastalarının sağlıklı kişilere göre çocukluk çağında yaşanmış travmatik olaylarının sayısının fazla olduğunu gösterilmiştir.
Aynı çalışmada trikotillomani ve deri yolma bozukluğu etiyolojisinde travma ve travma sonrası stres bozukluğunun (TSSB) rolünün olabileceği ve yolma davranışının travmayla ilişkili olan girici düşüncelerle baş etmeye hizmet ettiği ileri sürülmüştür. Psikojenik deri yolma, ICD-10 ve DSM-IV-TR’ de (Amerikan Psikiyatri Birliği 2000) ayrı bir tanı kategorisi olarak sınıflandırılmamıştır.
Bazı bilim adamları Kompulsif, dürtüsel, karma tip olmak üzere üç alt tip olduğunu öne sürmüşlerdir. Kompulsif tip: Deri yolma anksiyeteden kaçınmak ya da korku yaratan bir olay ya da durumu önlemek için ya da bir obsesyona yanıt olarak ortaya çıkar. Kişi durumun tamamen farkındadır, epeyce direnç gösterir, saçma ya da zararlı olduğuna ilişkin içgörü vardır.
Dürtüsel tip: Deri yolma zevk verir ya da gerginliğin azalmasını sağlar, ara sıra minimal düzeyde farkındalık olur, deri yolma davranışına biraz karşı konur, saçma ya da zararlı olduğu konusunda içgörü azdır. Karma tip: Deri yolma hem kompulsif hem de dürtüsel özellikler içerir.
Ayırıcı tanıda karaciğer hastalığı, üremi, polisitemia vera, hipo ve hipertiroidizm, ürtiker, malign lenfoma ve diğer maligniteler, multipl miyelom, diabetes mellitus, demir eksikliği anemisi, kserozis, bağırsak parazitleri, gebelik kaşıntıya yol açabilecek tıbbi nedenlerden olup, bu durumlara yönelik incelemeler yapılmalıdır.
Kokain, metilfenildat, fenelzin, amfetamin, antikolinerjik veya diğer maddelerin kullanımına bağlı deri yolma bozukluğu gelişebilmektedir, madde kullanım öyküsü anamnezde dikkatli bir şekilde sorgulanmalıdır. Deri yolma bozukluğunun tedavisi ilaç, psikoterapi ve diğer yaklaşımlardan hasta için en uygun olanlarının kombine edilmesi ile yapılır.
İlaç tedavisinde etkinliği gösterilmiş birçok ilaç mevcuttur. Etkinlikten kastedilen tüm yolma davranışının yok olması değil, yolmak için harcanan sürenin kısalması, yolma sıklığının azalması ve yolma şiddetinin azalmasıdır. Antidepresanlar, antiepiletikler, antipsikotikler, anksiyolitikler, glutamaterjik ajanlar tedavide kombine edilebilir.
Psikoterapide BDT (kognitif davranışçı terapiler) ve HRT (alışkanlığı tersine çevirme terapisi) gibi terapi metotlarının deri yolma semptomlarında yararlı olduğu gözlenmiştir. ACT (kabul ve kararlılık terapisi) de uygulanmaktadır. İlaçtan fayda görülse dahi psikoterapinin faydası küçümsenmemelidir.
Deri yolma hastalığı nasıl geçer?
Deri yolma hastalığı nasıl tedavi edilir? Deri yolma davranışı sıklıkla gerginlik, huzursuzluk hissi veya bir stres atağını takiben veya beraberinde başlayabilir. Kişi, içinde zorlayıcı bir istekle vücudunda kusurlu bulduğu cilt bölgelerini (sivilce, böcek ısırığı, yara kabuğu gibi) sıkmaya, kazımaya ve hatta yolmaya başlar.Öte yandan, bu bazen herhangi bir cilt kusuru olmadan da başlayabilir.
En sık hedef yüz bölgesidir. Bunun yanında, baş, boyun, gövde, omuzlar, kol ve bacaklar gibi vücudun diğer bölgeleri de yavaş yavaş hedef bölgeler haline gelebilir. Harabiyet oluşan bölgelerdeki yaralar iyileşinceye kadar kişi, vücudunun diğer bölgelerini aynı şekilde yolmaya devam eder.Hastalar, genelde ya kısa süreyle yolmalar şeklinde gün içinde birkaç defa, veya saatler sürebilen fakat gün içerisinde sadece bir kereliğine olmak üzere derilerini yolabilirler.
Kazıma veya yolma işlemi için genelde parmaklar kullanılsa da, iğne veya cımbız da tercih edilebilir.Ayrıca, bu davranış sıklıkla kişinin suçluluk duymasına ve içe kapanmasına neden olabilir. BULGULARI Hastaların bir çoğu ilk etapta Cilt Hastalıkları polikliniklerine ve yolunan bölgelerde harabiyet, enfeksiyon, ve hatta bazen septisemi gibi ciddi tablolarla başvurabilirler.Lezyonlar genelde temiz ve doğrusal erozyonlar, kabuklanmalar veya skarlar şeklinde olabilir.
Enarları düzensiz, şekil ve boyut olarak benzerdirler. Yaralar genelde vücudun kişinin eliyle uzanabileceği yerlerinde, iki taraflı ve simetrik yerleşirler. Sağ elini kullanan kişilerde lezyonlar daha çok solda, sol elini kullananlarda ise genelde sağdadır. Hasta, bazen farkında olmadan yapmakla birlikte, kimi zaman bedenindeki hayali yabancı cisimleri kopardığını düşünerek büyük bir istekle bunu yapabilir.
Deri yolma, kimi zaman da bir ritüel halini alabilir. TEDAVİSİ İÇİN NELER YAPILMALIDIR ? Hasta ve doktoru korumak adına sınırları iyi çizilmiş bir tedavi seçilmelidir. Kabul edilebilir, empatik ve hastayı yargılamayan bir yaklaşım ile iyi bir tedavi ilişkisi kurulmalıdır.Deri lezyonları cilt doktoru tarafından uygun şekilde tedavi edilmelidir.
- Aşıntı varlığında kortizollü merhemler, lezyonlarda enfeksiyon varlığında uygun antibiyotik kullanılabilir.
- Böylece, hasta ile bir güven ilişkisi kurulduktan sonra psikolojik müdahale için de bir psikoloğa veya psikiyatri hekimine yönlendirilebilir.
- Psikiyatrik tedavide öncelik altta yatan sebebin araştırılmasıdır.
Psikiyatrik bir hastalık durumunda uygulanabilecek tedavide başlıca,antidepresanlar, antikonvülzanlar ve yeni nesil antipsikotikler tercih edilebilir.İlaç kullanılamayan vakalarda (örneğin gebelerde) psikoterapi (bilişsel davranışçı terapi gibi) ve hipnoz önerilebilecek etkin tedavi yöntemleri olabilir.
- TEDAVİSİ SONRASI DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR NELERDİR ? Ani stresle ortaya çıkan hafif vakalar dışında, deri yolma hastalığı genelde kötü seyreder.
- Zaman içinde alevlenme ve dinmelerle devam eder.
- Yine de, alttaki psikolojik rahatsızlığı tedavi edildiğinde çok daha iyi sonuçlar elde edilmektedir.Hastalar deri lezyonları iyileştiğinde dahi vakanın ciddiyetine göre bir süre takip edilmeli ve psikolojik destek mutlaka sağlanmalıdır.
: Deri yolma hastalığı nasıl tedavi edilir?